Το Δημόσιο σχολείο δείκτης ποιότητας πολιτισμού

του Κωστή Μπασογιάννη

Σε ό,τι αφορά τον ΦΠΑ για την ιδιωτική εκπαίδευση συμφωνώ απολύτως με τον Φίλη. Όποιος διαθέτει 10.000 το χρόνο για το σχολείο του κάθε κανακάρη, μπορεί να βρει και 11.600. Επίσης συμφωνώ μαζί του για την αναγκαιότητα αναβάθμισης του δημόσιου σχολείου. Διαφωνώ με τις φωνές που υπερασπίζονται το προκλητικό εκπαιδευτικό παζάρι ή τις άλλες φωνές που θέλουν να διατηρήσουν παρασιτικές πρακτικές στη δημόσια Παιδεία.

Εν τούτοις, θα ήθελα να συμπληρώσω και κάποια πράγματα που φοβάμαι ότι δύσκολα θα ακουστούν από υπουργό παιδείας: 

Τα δημόσια σχολεία μιας χώρας οφείλουν να έχουν ένα τέτοιο επίπεδο, ώστε ο ιδιωτικός τομέας να είναι πρακτικά άχρηστος ή να περιορίζεται σε κάποιες πολύ ειδικές εκπαιδευτικές υπηρεσίες, σε ιδρύματα που προάγουν επιμέρους λογικές και πρακτικές ζωής που αφορούν συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων ή σε μη κερδοσκοπικές πολιτισμικές πρωτοβουλίες καινοτομίας, όπου θα μπορούν να δρούν με πειραματικό τρόπο μεγάλες ιδιόρρυθμες προσωπικότητες του πνεύματος. 

Η δημόσια εκπαίδευση μπορεί να νοηθεί σήμερα μόνο ως Παιδεία. Εισαγωγή στην σύγχρονη ζωή της κοινωνίας, εισαγωγική γνωριμία με όλες ανεξαιρέτως τις θεωρητικές και πρακτικές εκφάνσεις του πολιτισμού. Να αποδίδει πολίτες εφοδιασμένους με σημεία εκκίνησης για την όσο το δυνατόν ευρύτερη ανάπτυξη και εξέλιξη τόσο της διανοίας τους όσο και της κοινωνικής τους υπόστασης, όντα έτοιμα για βίο και πολιτεία που να αξίζει σε ελεύθερο άνθρωπο και όχι αγελαίο ζώο ή αυτόματο μηχάνημα. Να συντελείται μέσα σε ένα περιβάλλον έρευνας και δημιουργίας, όχι με την τεχνοκρατική ή επιστημονίστικη έννοια, αλλά προσανατολιζόμενη πρωτίστως στην παρατήρηση και ανάλυση του σύγχρονου τοπίου και των συγκλονιστικών εξελικτικών γεγονότων ή κατακρημνίσεων που συμβαίνουν στην εκάστοτε εποχή με σκοπό την εύρεση από τον διδάσκοντα αλλά και από τον διδασκόμενο της ειδικής λυδίας λίθου που, στο συγκεκριμένο χρόνο, χρειάζεται για τον αρμόδιο εξοπλισμό ζωής του μαθητή. 

Ενώ στην Εκπαίδευση ο νέος άνθρωπος εξοπλίζεται με γνώσεις και μεθόδους που χρειάζονται στην αξιοποίησή της ενέργειας και της διανοίας του από το υπάρχον σύστημα, στην Παιδεία θεμελιώνεται σε συνεργασία με τον Δάσκαλο η δυνατότητα κατάλληλου μετασχηματισμού της συνείδησης του μαθητή εν όψει των τεράστιων προκλήσεων της ζωής. Ενός μετασχηματισμού που ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις του συγκεκριμένου προσώπου και όχι στις επιταγές ενός καταπιεστικού εντομικού ή αγελαίου υπερσυστήματος. Ο μετασχηματισμός αυτός συμπίπτει ηλικιακά με την μετάβαση από την παιδική υπαρκτική μέθη στην ενηλικιωτική επικίνδυνη προσγείωση μέσα από υπαρξιακή κριση της εφηβείας. Η Παιδεία είναι μια πολύ λεπτη αλλά και αναπόφευκτη διαδικασία που οδηγεί αυτό τον μετασχηματισμό σε συνείδηση ύπαρξης, σε σύνθεση μιας λειτουργικής κοινωνικής οντότητας, σε δημιουργία ενός τοποθετημένου ιστορικά ανθρώπινου προσώπου, ικανού να συν-ιδρύει αδιαλείπτως κοινότητες αλληλεγγύης και όχι να υποτάσσεται σε τυραννικές εξουσίες. Η Εκπαίδευση είναι παραγωγός καταναλωτικών μαζών που είναι ταυτοχρόνως και τροφοδότης της μαζικής κοινωνίας με καλοσχεδιασμένα παραγωγικά γρανάζια, με ντρεσαρισμένους υπηρέτες ή, το πολύ, με άξια επιτελικά στελέχη. Η Παιδεία αποδίδει πρόσωπα ικανά να λειτουργούν σε όλες τις προκλήσεις με αυτοσυνειδησία και ευστοχία, με γυμνασμένο βουλητικό για να παίρνουν τις απαραίτητες αποφάσεις, ταιριάζοντας όσο γίνεται αρμονικότερα την προσωπική τους πορεία με το δημόσιο βήμα τους.

Ένα δημόσιο σχολείο που θα διεκπαιρεώνει απλώς τα αιτήματα της μεταμοντέρνας μαζικής δημοκρατίας έστω και αν κατορθωθεί να το πράττει αυτό με καλύτερο τρόπο από το ιδιωτικό, που θα διαφυλλάσει απλώς το νηπιώδες αίτημα της εποχής μας για δημιουργία ατόμων άρτια εκπαιδευμένων για να εισέλθουν στο χωνευτήρι της αγοράς εργασίας όλων των μισθολογικών επιπέδων, που θα κατασκευάζει δηλαδή γρανάζια, υπηρέτες ή στελέχη, είναι κάτι απόλυτα άχρηστο έως και καταστροφικό. Για να μην πω ότι είναι ανέφικτο. Γιατί ένα αγαθό για να είναι κοινωνικό θα πρέπει εξ' ορισμού να αποδίδει την ανάλογη κοινωνική ανταπόδοση. Μονο ένα μικρό σκέλος αυτής είναι οικονομικό. Κάτι σαν μια μικρή τυπική προαπαιτουμενη διαδικασία στο δρόμο προς το κύριο και θεμελιώδες ζητούμενο. 

Το κύριο και θεμελιώδες ζητούμενο είναι η δυνατότητα των αποφοίτων να κοινωνούν και να λειτουργούν εν ελευθερία ως ανθρώπινα πρόσωπα και όχι σαν αδηφάγα κτήνη ή σαν πρόβατα επί σφαγήν. Να έχουν την ικανότητα της «εμβριθούς περίσκεψης», η αναγκαιότητα της οποίας έχει αναδυθεί μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο και είναι πλέον αδήριτη γι όλα τα μέλη της κοινωνίας και όχι μόνο για κάποιους επίλεκτους, όπως συνέβαινε στις παρελθούσες εποχές των αυθεντιών. Να είναι επίσης σε θέση να ολοκληρώσουν τον τραγικό κύκλο της ανθρώπινης ζωής χωρίς να σκαλώσουν στον βρόχο της βαρειάς κατάθλιψης, χωρίς να πατήσουν τη νάρκη των ουσιών ή άλλων αυτοκτονικών επιλογών. Να έρθουν σε επαφή με την αληθινή ζωή και μάθουν να απεργάζονται τρόπους διαχείρησης εν τῇ κοινωνίᾳ, αλλά και εν ελευθερίᾳ υπέρβασης των αθλίων της στοιχείων.

Το ιδιωτικό σχολείο προσπαθεί να παράσχει γνώσεις και εκλεπτυσμένες εμπειρίες με τρόπο «ανταγωνιστικό», ανταποκρινόμενο στη στόχευση του προτύπου των αδηφάγων κτηνών που είπαμε παραπάνω, αφού μόνο αυτή η επαγγελία του αποφοίτου οπλισμένου για την φονική μάχη της αγοράς, του αποφοίτου «killer», μπορεί η ιδιωτική εκπαίδευση να πουλήσει στους ντρεσαρισμένους αστούς που του εμπιστεύονται τα παιδιά τους. Μόνον έτσι μπορεί να δικαιολογήσει τα υπέρογκα ποσά που τους χρεώνει. Το σημερινό δημόσιο σχολείο δεν έχει καταφέρει, παρ όλες τις προσπάθειες κάποιων εμπνευσμένων εκπαιδευτικών, να διαφύγει από την μετριότητα της διεκπεραίωσης με αποτέλεσμα να παράγει κατά κανόνα πρόβατα επί σφαγήν.

Όλοι οι τομείς και τα είδη της εκπαίδευσης πρέπει να αποτελούν αντικείμενο του δημόσιου σχολείου. Πρωταρχικά η ψιλή εισαγωγή σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης σκέψης παράλληλα με την (σε συνεργασία με τον μαθητή) εύστοχη διάγνωση των αληθινών του κλίσεων. Η Ανθρωπιστική παιδεία (της οποίας η Ελλάδα επρεπε να είναι η παγκόσμια εκπαιδευτική μητρόπολη) παράλληλα με την ανάπτυξη της τεχνικής δεξιότητας. Η εισαγωγή στην επιστημονική μέθοδο παράλληλα με την καλλιτεχνική αναζήτηση που αποτελεί άλλο παιδίο που η χώρα μας μπορεί να είναι πρωτοπόρα.

Τίποτε όμως από όλα αυτά δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα αν αυτό το δημόσιο σχολειό δεν μετατραπεί σε ένα αγωνιστικό στίβο κατάκτησης της υψηλοτάτου επιπέδου Προσωπικής, Κοινωνικής, Υπαρκτικής και σε τελική ανάλυση Τραγικής Παιδείας, ενός δώρου που αξίζει και αρμόζει στην εκάστοτε νεολαία αυτού του Τόπου.

Bassò... 

Μελίσσια, 25 Οκτωβρίου 2015