CHAMELEON: Το έγκλημα ως διεστραμμένη παραλλαγή της αγάπης

 Theater - Film

CHAMELEON
των Σπυρου Ανδρέα Παπαδάτου και Κωστή Μπασογιάννη
σε σκηνοθεσία Κωστή Μπασογιάννη

Αθήνα, 2018


Κάποιες ναρκισσιστικές συνταγές της Κόλασης

Ποιοι είναι οι μυστικοί αρμονικοί δρόμοι της φούγκας του Κακού; Τί ρόλο παίζει το κλειδί τού ναρκισσισμού στη σύνθεση και στην εκτέλεσή της; Πώς αυτή ελίσσεται στα περίπλοκα πεντάγραμμα του πνευματικού υποκόσμου; Με ποια διαδικασία ένα εξαίσιο δημιούργημα όπως ο άνθρωπος διαστρέφεται και αποσυντίθεται μέσα στο φίλαυτο άγχος τής αυτοθέωσης;

Το σύστημα των θεσμών συνεργεί με την μικρόνοιά του στην ύβρη. Αφού το μόνο που το ενδιαφέρει είναι να αποκαλύψει μια επιφανειακή, συμβατική αλήθεια, να σκαρώσει τυπολογίες, μοντέλα και πρωτόκολλα, αδιαφορεί πλήρως για το όν που παρατηρεί, την αληθινή φύση του, το μεγαλείο που φυλακίζεται πίσω από τις μπάρες του ναρκισσισμού και κραυγάζει την απελπισμένη ανάγκη του να απαλλαγεί απ´ αυτόν. Το σύστημα των θεσμών δεν δίνει δεκάρα για το τί μπορεί αυτό το ον να προσπαθεί να πεί. Αδυνατεί να αντέξει ούτε ένα δευτερόλεπτο επαφής με το θύμα του, τραβώντας το χέρι στο παραμικρό άγγιγμα. Αντιδρά μόνο τυπικά, σύμφωνα με τις νόρμες της εκάστοτε καθιερωμένης πολιτικής ορθότητας. Αδιαφορεί για το πώς ο ναρκισσιστικός ατομισμός προκύπτει ως αντίδραση στον κενόδοξο ναρκισσισμό τού συστήματος, για το ποια αδιέξοδα εκθρέφουν αυτό το ευπροσάρμοστο τέρας που ερευνά. Που σαν χαμαιλέοντας αλλάζει όλα τα χρώματα για να καταλήξει να υποταχθεί στη μοίρα του αφανισμού μέσα σε ένα τραγικό ταρατατζούμ: Μια ανάκριση-παράσταση, που μέσα της όλη η ουσία καμουφλάρεται σε κοινότοπα σχήματα. Που μοναχά ένας ευρισκόμενος σε οίστρο μπάτσος μόλις που κατορθώνει, μέσα από τις αναστολές του, να υποψιαστεί ότι υποκρύπτουν κάποια αλήθεια.

Οι εμμονές των θεσμών πηγάζουν από την ίδια την ασημαντότητά τους στο υπαρκτικό επίπεδο. Και η πιο κωμικοτραγική απ´ όλες είναι η εμμονή του μέτριου επιστήμονα - δημοσίου υπαλλήλου, που θέλει, λέει, να συνεχίσει τη μελέτη της κλινικής περίπτωσης, λες και πρόκειται να καταφέρει να βγάλει κάποιο συμπέρασμα.

Όταν ο Σπύρος-Ανδρέας μού έστειλε το πρώτο κείμενο του Χαμαιλέοντα, δέχτηκα αμέσως να το προχωρήσουμε μαζί, γιατί τα πρόσωπα αυτού του police room drama αντιστοιχούσαν σε τέσσερα αρχέτυπα που θα μπορούσαν να είναι αντιπροσωπευτικά τής σύγχρονης ναρκισσιστικής έκρηξης. Όχι μόνο η πόρνη Μπέλα αλλά και οι λειτουργοί τής πολιτείας που προσπαθούν να την χειραγωγήσουν είναι διαφορετικά πρόσωπα του ίδιου πολυκέφαλου τέρατος που πραγματεύεται η ιστορία μας. Ενός τέρατος που, αν έχουμε την απαραίτητη αυτεπίγνωση για ν’ αποδεχθούμε και οι υπόλοιποι (συντελεστές και θεατές) την σχέση μας μαζί του, το δράμα θα λειτουργήσει ακόμη καλύτερα.

Αυτό το δράμα που εκτυλίσσεται σ´ ένα ανακριτικό δωμάτιο του αστυνομικού τμήματος της Νέας Υόρκης με πρωταγωνιστές τέσσερις κλεισμένους στον προσωπικό τους κόσμο ανθρώπους, μπορεί να μας δώσει μια ελάχιστη γεύση μιας αλήθειας, που ο πολιτισμός μας αδυνατεί να συλλάβει: Ότι το έγκλημα είναι συχνότατα μια διεστραμμένη παραλλαγή τής Αγάπης.

Κωστής Μπασογιάννης

Οκτώβριος του 1983. Η Μπέλα εργάζεται ως ιερόδουλη στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Συλλαμβάνεται επ’ αυτοφώρω, έχοντας μόλις σκοτώσει έναν πελάτη της, ο οποίος καταζητείται ως κατά συρροή δολοφόνος, με πολλά και φρικτά εγκλήματα στην πλάτη του. Οι δύο ντετέκτιβ που αναλαμβάνουν την υπόθεση, ο Ντέξτερ και η Σάντρα, βέβαιοι στην αρχή ότι η Μπέλα ενήργησε σε νόμιμη άμυνα, σκοντάφτουν σε κάποια στοιχεία που υποδεικνύουν την Μπέλα ως κατά συρροή δολοφόνο των πελατών της. Ζητούν τη βοήθεια του Άλεξ, του ψυχαναλυτή εγκληματιών του FBI. Η δουλειά της τριμελούς αυτής ομάδας δυσκολεύεται από το γεγονός ότι, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, σε ομοσπονδιακό επίπεδο, δεν έχει καθιερωθεί κανένα ενεργό προφίλ για τη γυναίκα κατά συρροή δολοφόνο. Οι δημόσιοι λειτουργοί που έχουν αναλάβει την υπόθεση είναι τρία επιπλέον «θύματα» της γοητευτικής κρατούμενης ή ο καθένας με τον δικό του τρόπο και για τον δικό του λόγο, προσπαθούν άδικα να την ενοχοποιήσουν;


ομάδα THREE

Οκτώβριος 2018

ο CHAMELEON επανέρχεται
στο Στούντιο Μαυρομιχάλη
Μαυρομιχάλη 134, Εξάρχεια
Από την Τετάρτη 3 Οκτωβρίου.

παίζουν οι ηθοποιοί:
Μαρία Γιαννιώτη
Σπύρος-Ανδρέας Παπαδάτος
Μαργαρίτα Καρακάση
Γιάννης Κοκορέτσας

σκηνοθεσία: Κωστής Μπασογιάννης
κείμενο: Σπύρος Ανδρέας Παπαδάτος, Κωστής Μπασογιάννης

σκηνογραφία: Στέλιος Κοτίδης
φωτισμοί: Κωστής Μπασογιάννης
video: Χρήστος Αποστολάκης
φωτογραφία – αφίσα: Βαγγέλης Ρασσιάς
βιντεοσκόπήσεις παράστασης: Γεώργιος Λογοθέτης
υπόλοιπο υλικό: Μαξιμιλιανός Γκοντορόζα
graphics: Guido Rafirantore
προβολή-επικοινωνία: Νατάσα Παππά

παραγωγή:  Σπύρος Ανδρέας Παπαδάτος
 
διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Ημέρες & ώρες παραστάσεων:
Κάθε Τετάρτη στις 21.15
Κάθε Πέμπτη στις 21.15
Πρεμιέρα: Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2018

 

Η συνεργασία μου με την ομάδα THREE αρχισε πριν από ενα χρόνο, όταν ο Σπυρος Ανδρέας Παπαδάτος μού έστειλε να διαβάσω την πρώτη γραφή του Χαμαιλέοντα. Τη βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί μέσα απ' αυτή θα μπορούσαμε ενδεχομένως να κάνουμε μια μελέτη της σχέσης των εξουσιαστικών θεσμών με την ακραία έκφραση της κοινωνιοπάθειας που μπορεί να οδηγήσει και στο πολλαπλό έγκλημα. Στο νου μου αμέσως παρουσιάστηκε το ζητούμενο της ανάπτυξης ιδιαίτερα εμπαθών σχέσεων των τεσσάρων ήδη υπαρχόντων χαρακτήρων και συγκρούσεων που να αποδίδονται δραματουργικά μέσω μιας γοργής ροής που θα ξεδιπλωνόταν εντός των ορίων μιας τυπικής ανακριτικής διαδικασίας.

Επεξεργαστήκαμε με τον Σπυρο Ανδρέα το αρχικό κείμενο για ένα τρίμηνο. Η συνεργασία μας ήταν κάτι παραπάνω από αρμονική. Θα την χαρακτήριζα ιδανική. Μετά από δώδεκα χρόνια γνωριμίας και δύο μαραθώνιες συνεργασίες στην UNITAS και στο SLV, γνωρίζουμε ο ένας τις αρετές του άλλου. Αλλά και σεβόμαστε τα χούγια μας. Στη συνέχεια, στις πρόβες, συνεχίσαμε να δουλεύουμε με το κείμενο, σε συνεργασία και με την ομάδα, τροποποιώντας το ή προσθέττοντας κάποια στοιχεία. Αυτή η διαδικασία της συνδιαμόρφωσης του κειμένου μαζί με τους ηθοποιούς είναι πολύ δημιουργική και μου αρέσει να την χρησιμοποιώ γιατί οδηγεί σε απρόσμενες επινοήσεις. Αυτά τα παράπλευρα συγγραφικά κέρδη της διαδικασίας των δοκιμών είναι μικρές γέννες οι οποίες λύνουν προβλήματα και καλύπτουν κενά που είναι αναπόφευκτο να υπάρχουν στο αρχικό κείμενο, αφού η φαντασία του συγγραφέα δεν επαρκεί πάντα για να ολοκληρώσει το έργο.

 

Στον Χαμαιλέοντα το ζητούμενο ήταν να εκφραστεί όχι μόνο η σύγκρουση των αρχών με μια γυναίκα ύποπτη για πολλαπλες δολοφονίες, αλλά και οι τριβές των διαφορετικών χαρακτήρων των κρατικών υπαλλήλων. Στην ιστορία μας η ύποπτη έρχεται αντιμέτωπη με τρία σύγχρονα αρχέτυπα, που στην ουσία εκφράζουν τρία πάθη: του ανομολόγητου πόθου, της έπαρσης της αυθεντίας και του συμπλέγματος κατωτερότητας. Αυτά τα πάθη εδώ χαρακτηρίζουν τρείς κρατικούς λειτουργούς, αλλά μπορεί κανείς να πει γενικά ότι αποτελούν αφετηρίες του πόθου για εξουσία. Για τη βία, δηλαδή που κατευθύνεται προς τον κατά τεκμήριο κατώτερο, ασθενέστερο, άρα δυνάμει επιθετικό και επικίνδυνο και κατ' επέκτασιν «κακό». Η αρχική, λοιπόν, περίθαλψη μιας βιασμένης γυναίκας, με την παραμικρή υποψία ότι εκείνη παραπλάνησε τις αρχές, γίνεται υπόγειο μίσος αλλά και φόβος, αισθήματα που εκφράζονται με μια υποτιμητική προσπάθεια χειραγώγησης προς την κατέυθυνση της ομολογίας, ανεξάρτητα αν πρόκειται για αθώα ή ένοχη. Όλα, βεβαίως, καλύπτονται από τον επιστημονικό μανδύα, το άλλοθι της μεθόδου.

Η τελική έκβαση μπορεί να μην ακυρώνει την όλη διαδικάσία, αλλά ξεσκεπάζει πολλά στοιχεία όχι μόνο για την πόρνη, αλλά και για τον χαρακτήρα και τον ρόλο των ανακριτών της. Για την υφή και την βαθύτερη φύση της μηχανιστικής εξουσίας που δεν βασίζεται στην σχέση αλλά στην νομή που οδηγεί στους ψυχρούς νόμους ενός άψυχου κράτους. Προσπαθήσαμε με την ομαδα THREE να αποδώσουμε αυτές τις κόντρες με μια σειρά από διαλόγους που αργά οδηγούν σε μια φυσική ομολογία, που δεν απεσπάσθη αλλά πήγασε αργά ως μόνη λύση από τα σπλάχνα της ύποπτης.

Ευχαριστώ τον Σπύρο Ανδρέα Παπαδάτο, τη Μαργαρίτα Καρακάση, την Μαρία Γιαννιώτη και τον Γιάννη Κοκορέτσα για την υπέροχη συνεργασία που στηρίχτηκε στην απροϋπόθετη και αδελφική αλλά και τιμητική εμπιστοσύνη που μου έδειξαν.

Κωστής Μπασογιάννης

Το θεατρικό έργο «CHAMELEON» των Σπυρου Ανδρέα Παπαδάτου & Κωστή Μπασογιάννη γράφτηκε στη Αθήνα το 2017 και πρωτοανέβηκε στο Θέατρο Ελπίδας στην Αθήνα τον Μάιο του 2018. Τον Οκτώβριο του 2018 ανέβηκε στο Στούντιο Μαυρομιχάλη στην Αθήνα.
__________________________