Η μετανάστευση σε άλλες διαστάσεις

Thoughts

του Κωστή Μπασογιάννη
 

Κάποιες σκέψεις πάνω στις μεταναστευτικές προκλήσεις του καιρού μας

«καὶ ἐγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν» 
(Ιωαν 17-22)

Μια τίμια και ανθρώπινη αντιμετώπιση της μάστιγας του φυλετισμού και των φυλετικών - εθνικιστικών συγκρούσεων μέσα σε μια κοινωνία που αντιμετωπίζει την πρόκληση της μετανάστευσης θα πρέπει να έχει τρία στάδια:

Το πρώτο, το πιο επείγον, είναι η υπεράσπιση των θυμάτων των ρατσιστικών και ξενοφοβικών εγκληματικών επιθέσεων. Τόσο από τους φυσικούς αυτουργούς, όσο και από το τμήμα αυτό της κοινής γνώμης που δικαιολογεί αυτές τις επιθέσεις και διαπράττει το έγκλημα της ηθικής αυτουργίας. Το στάδιο αυτό είναι μαχητικό και είναι απαραίτητη η σκληρή από την κοινωνία καταδίκη κάθε πρόκλησης, κάθε βίαιης συμπεριφοράς απ' όπου κι αν προέρχεται. Οι γηγενείς εδώ έχουν μεγαλύτερη ευθύνη και είναι φυσικό να κρίνονται αυστηρότερα, αφού εκείνοι βρίσκονται σε ευνοϊκή θέση, όσο και αν αναγκάζονται να αποδεχθούν κάποιες υποχωρήσεις στην ευδαιμονία τους. Συνήθως αντιδρούν στοιχεία της κοινωνίας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, άνθρωποι κακοποιημένοι, συμπλεγματικοί και φοβισμένοι ή κάποιοι ατομιστές και νάρκισσοι που αρέσκονται να κατασκευάζουν συνεχώς κάποιους εχθρούς που τους κατατρέχουν, ή κάποιοι ιδρυματοποιημένοι μέσα στην ίδια τους την κάστα, την μικροκοινωνία, το χωριό ή την φαμίλια που νομίζουν ότι ιστορικά έχουν ακατάλυτα κεκτημένα δικαιώματα και τους χρωστά όλος ο κόσμος την ύπαρξή του. Αυτοί είναι οι συνήθεις πελάτες-οπαδοί των πατριδοκάπηλων ηγετίσκων του φασισμού. Αλλά και οι νεοεισερχόμενοι στην κοινωνία πρόσφυγες ή μετανάστες, άνθρωποι που πολύ πιθανό να διακατέχονται κι εκείνοι από τα ίδια συμπλέγματα για την ανωτερότητα της δικής τους της φάρας, όσο και αν βρίσκονται σε δύσκολη θέση για την ώρα, πρέπει να γνωρίζουν από την αρχή, από την είσοδο στη χώρα και με σαφήνεια τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους, ώστε να αμβλυνθούν οι προκλήσεις και οι συγκρούσεις συμφερόντων.

Το δεύτερο στάδιο αντιμετώπισης των προβλημάτων της μετανάστευσης, επίσης επείγον, είναι η οργανωμένη με όρους και κανόνες που διέπονται από αρχές δικαίου προσέγγιση των αντιθέτων πλευρών, οι κοινές δραστηριότητες και η δημιουργία μίας δεοντολογίας, ενός ηθικού νόμου συνύπαρξης. Με σεβασμό τόσο στην ετερότητα των νεοεισερχομένων, όσο και στα δικαιώματα των γηγενών. Το στάδιο αυτό πρέπει να χαρακτηρίζεται από υπομονή και οι αρχές που το υπηρετούν να έχουν τον ανάλογο χαρακτήρα και την κατάλληλη εκπαίδευση, ώστε να εμπνέουν εμπιστοσύνη σε όλες τις πλευρές. Πρόσωπα με αναγνωρισιμότητα, που διαθέτουν το σπάνιο ταλέντο διαπολιτισμικής επαφής και ικανότητες κοινωνικής παρέμβασης μπορούν εδώ να επιστρατευθούν για να δημιουργηθεί ένα κλίμα σύγκλισης μεταξύ ετερογενών, με τη δημιουργία κοινωνικών σημείων-συμβόλων, όπου θα συγκλίνουν όλο και περισσότερο τα ετερογενή και ετερώνυμα, με βάση τις κοινές ανθρώπινες ρίζες τους. Εννοείται εδώ, ότι ήθη εισερχόμενα που θεωρούνται παραβατικά για τον δημοκρατικό πολιτισμό της χώρας είναι απαραίτητο να καταδικαστούν και να απαγορευθούν από την αρχή. Τυπικά παραδείγματα είναι η κατώτερη θέση της γυναίκας, η παιδική εκμετάλλευση, κακοποίηση και παιδεραστία, ο μισαλλόδοξος θρησκευτικός φονταμενταλισμός, ο προσηλυτισμός, η ίδρυση και δράση συμμοριών, μαφιών, εθνικιστικών οργανώσεων κλπ.

Το τρίτο και σπουδαιότερο στάδιο, που είναι απαραίτητο αλλά και ισχυρότατο ακόμη και αν τα δύο προηγούμενα δεν συμβούν, είναι η δημιουργία των πολιτικών προϋποθέσεων για την αλλαγή του πολιτικοοικονομικού συστήματος και την δημιουργία μιας κοινωνίας κομμουνιστικής, της οποίας οι αρχές δεν θα μπορούν να αλλάξουν από οποιαδήποτε ιδιαιτερότητα καταγωγής. Οι θεμελιακοί νόμοι αυτής της κοινωνίας, από τη φύση τους και εξ ορισμού καταργούν την φυλετική διάκριση μαζί με την ταξική διάκριση. Όλοι οι άνθρωποι θα μετέχουν ισότιμα στο κοινό αγαθό και, όσες ιδιαιτερότητες έχουν, θα αφορούν την προσωπική τους ζωή ή την πνευματική τους πορεία. Η Κομμουνιστική κοινωνία, σε τελική ανάλυση είναι το προαπαιτούμενο για την αντιμετώπιση μιας μεταναστευτικής κρίσης. Γιατί από την αρχή έχουν ήδη αρθεί όλες οι προϋποθέσεις της σύγκρουσης των πολιτισμών, μέσα σε μια άλλη, ουδέτερη κοινωνική συνθήκη, που λύνει όλα τα προβλήματα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αφορμές για την ανάδειξη τού φυλετισμού. Αλλά και οι πολιτισμικές ή θρησκευτικές ιδιαιτερότητες που τυχόν παραμείνουν δεν θα αποτελούν κάν παράγοντα σύγκρουσης, αλλά τρόπο δημιουργικής εξέλιξης των ανθρώπων. Έχοντας αφαιρεθεί από το ίδιο το σύστημα όλες οι ανταγωνιστικές δράσεις ανάγκης, αφού θα υπάρχει ισότιμος διαμοιρασμός του δημόσιου αγαθού, κάθε πολιτισμική ιδιαιτερότητα θα κρίνεται πλέον από την καθαρά πνευματική της αξία και θα αξιολογείται από το ψυχολογικό της αποτέλεσμα στο κοινό και όχι από τις συναισθηματικές και νοσταλγικές προκαταλήψεις της κάθε επιμέρους ομάδας. Στα πλαίσια αυτού του τρίτου σταδίου η φυλή, η εθνική καταγωγή, το φύλο, η ερωτική προτίμηση, το μορφωτικό και διανοητικό επίπεδο, η σωματική υγεία και διάπλαση, η ομορφιά και κάθε είδους χαρακτηριστικό, δεν θα είναι πια αντικείμενο διαμάχης ή ανταγωνισμού, αλλά θα είναι απλώς ένα ακόμη σημείο της ποικιλότητας και της πολυχρωμίας της κοινότητας. Αλλά θα υπάρξει και κάτι άλλο, που είναι και το πιο σημαντικό: Αν υπάρχει κάποιος πολιτισμός, μια φιλοσοφία, ένα οποιοδήποτε θεωρητικό ή πρακτικό σχήμα μέσα σ' αυτή την πολυχρωμία που έχει να προσφέρει στον άνθρωπο κάτι περισσότερο ή ποιοτικότερο, αυτό θα αναδειχθεί και θα επικρατήσει. Όχι μέσα από την υλική του ή την πραγματιστική αποτελεσματικότητα, ή μία γηπεδικού τύπου αντιπαράθεση. Αλλά επειδή θα έχει περάσει την βάσανο της κρίσης από ένα λαό απαλλαγμένο από την ομηρία μιας καταπιεστικής άρχουσας τάξης. Ένα λαό που δεν σύρθηκε στην καπιταλιστική εργασιακή δουλεία ή στο ανατολίτικο δεσποτικό σκλαβοπάζαρο, αλλά είναι μέρος μιας κοινότητας που επιθυμεί να λειτουργεί για όλους δίκαια και ισότιμα και το καταφέρνει αυτό μέσω κανόνων που τους αποδέχονται όλοι ως πολιτικά και πνευματικά απαραίτητους. Τόσο στην απόλαυση των υλικών αγαθών, όσο και στην Παιδεία. Και όσο υψηλότερη η παιδεία για όλους, τόσο μικρότερα και τα ρατσιστικά συμπτώματα. Όταν λείπει η κόλαση του ταξικού ιζήματος των κολασμένων, εξαφανίζεται και το φάσμα του φασισμού.

Στην συνθήκη του κομμουνισμού, δεν υπάρχουν έθνη. Υπάρχει μόνο ο άνθρωπος, ο ελεύθερος άνθρωπος. Που παράγει πολιτισμό, όχι με σκοπό την ατομική του επιβίωση ή την ναρκισσιστική του επιβεβαίωση, αλλά με στόχο την απροϋπόθετη 'Ενωσή του με τον Άλλο. Ο πολιτισμός αυτός ειναι πολιτισμός Ενότητας. Αυτή την Ενότητα δεν μπορεί να την καλλιεργήσει παρά κάποια κοινή και ισχυρή Πίστη. Και εκεί θα φανεί ποιά από όλες τις πίστεις, φιλοσοφίες, θρησκείες ή κοσμοθεωρίες που παρήλασαν στην Ιστορία, ή, ποιά ενδεχομένως νέα ή ανανεωμένη Πίστη διαθέτει την ποιότητα για να χαρίσει στον άνθρωπο αυτή την πολυπόθητη και πολύτιμη Ενότητα.

Ξέρω ότι όλα αυτά για κάποιους ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας, μπορούν να χαρακτηριστούν ουτοπικά, ανεδαφικά και ανέφικτα. Και βεβαίως κάποιοι ήδη από την στιγμή που διάβασαν τον όρο «κομμουνιστική κοινωνία», έπαθαν ήδη αλλεργικό σοκ με σπασμούς. Γιατί άνήκουν σε μια άλλη εποχή τής ιστορίας τής αντίδρασης και ταυτίζουν μια ευρύτερη και διαχρονική πολιτική έννοια με την πρώτη μεγαλειώδη αλλά αποτυχημένη (πλήν όχι καταδικαστέα επί της αρχής) Μαρξιστική απόπειρα εφαρμογής της. Για τον σκεπτόμενο άνθρωπο όμως, και ιδίως αυτόν που η σκέψη του δεν περιορίζεται στον εγκέφαλο και στο ακαθόριστο όργανο της ματαιοδοξίας του, αλλά επεκτείνεται και βαθειά μέσα στην ψυχή και στην καρδιά, υπάρχουν άλλες διαστάσεις από τις οποίες μπορούμε να αποδράσουμε ανά πάσα στιγμή από οποιοδήποτε αδιέξοδο. Σ' αυτόν απευθύνεται αυτό το σύντομο, εισαγωγικό και γενικό πολιτικό κείμενο. Και τον παρακαλώ να το ξαναδιαβάσει και να μου στείλει τις σκέψεις του.

Βassὸ...