Το αναπόδραστο ηθικό έλλειμμα της Δεξιάς

 Political Alchemies

του Κωστή Μπασογιάννη

Παρατηρώντας τις χλιαρές έως ανύπαρκτες λαϊκές αντιδράσεις μπροστά στην προοπτική τής λεγόμενης «δεξιάς παλινόρθωσης» στην Ελλάδα, μπορεί ένας απλοϊκά σκεπτόμενος να διακρίνει και να εκπλαγεί από την ψυχραιμία ενός λαού στην επερχόμενη επάνοδο στην εξουσία τής παράταξης που είχε κυβερνήσει τη χώρα τα επτά χρόνια που προηγήθηκαν της πτώχευσης του 2010. Και μάλιστα συνεργαζόμενη με την ψευδο-σοσιαλιστική παράταξη που έδωσε την τελευταία σπρωξιά στην οικονομία για να πέσει στον γκρεμο τής δικτατορίας των δανειστών της. Ένας λαός που υποτίθεται είχε αντιδράσει έντονα έως βίαια στο σοκ τής ξαφνικής αποκάλυψης της οικονομικής κατάστασης της Ελλάδας με πάνδημες και παρατεταμένες μαχητικές διαδηλώσεις, με επιθέσεις, προπηλακισμούς, ακόμη και ξυλοδαρμούς εναντίον αυτών των πολιτικών, με αλλεπάλληλα εκλογικά ραπίσματα προς το διεφθαρμένο κατεστημένο των κομμάτων ΠαΣοΚ και Νέα Δημοκρατία, με ανάδειξη στην κυβέρνηση ενός κόμματος που μέχρι τότε με δυσκολία ελάμβανε ένα 4%, πώς γίνεται αυτός ο ίδιος λαός να αποδέχεται και μάλιστα με τόσο ψυχρή απάθεια την επάνοδο των ίδιων εκείνων που οδήγησαν την χώρα του στην εξευτελιστική κατάσταση της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας λόγω οικονομικής κατάρρευσης; Ο απλοϊκά σκεπτόμενος παρατηρητής δεν μπορεί βεβαίως να συνειδητοποιήσει πόσο πιο απλοϊκά ακόμη κι απ' αυτόν σκέπτεται και δρα ένα πολύ σημαντικό και μόνιμα αφιερωμένο στα ένστικτά του τμήμα των συμπολιτών μας. Εκείνο που υποστηρίζει, αξιοποιεί για το δικό του μικροσυμφέρον και συλλειτουργεί με την Δεξιά και τους συνοδοιπόρους της.

Αυτή η εμμονή στο συγκεκριμένο τμήμα τού πολιτικού φάσματος ανέκαθεν υπήρχε και εκφραζόταν από μια ομάδα που ταυτίζεται ως προς την φιλοσοφία τής ίδιας της της ζωής και αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο είδος ανθρώπου, μια τυπολογία που έχει ανάλογα και, σε κάποιες περιπτώσεις, πανομοιότυπα ψυχικά στοιχεία σε κάθε ξεχωριστή κοινωνία, σε κάθε πολιτικό σύστημα, σε κάθε εποχή της ανθρώπινης Ιστορίας. Πρόκειται για συγκεκριμένο αρχέτυπο; είναι απλώς μια ιδεολογική επιλογή; Είναι άραγε μια ακόμη εξελικτική φάση του παράξενου, χαριτωμένου, αλλά και συχνά τρομακτικού νοήμονος όντος που γεννήθηκε στο διάβα τής Συμπαντικής πορείας και ονόμασε τον εαυτό του «άνθρωπο»; Ή μήπως είναι μια χαοτικά δημιουργική μαγιά που από μόνη της δεν αξίζει κάτι ιδιαίτερο, αλλά λειτουργεί σαν γονιμοποιό δαιμόνιο για την πορεία τής ανθρώπινης κοινωνίας στην Ιστορία, ερεθίζοντας ανθρώπους με μεγάλες ευαισθησίες να κινητοποιηθούν, να αντιδράσουν, να αντισταθούν και να μεγαλουργήσουν; Δομικά χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας είναι η προπορεία του αισθήματος της προσωπικής, οικογενειακής επιβίωσης και κυριαρχίας στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων της, η οποία όμως εξελίσσεται σε δημιουργία κάστας εν μέσω τής κοινωνίας, θυλάκων αλληλοκατανόησης, αλληλοβοήθειας και συνενόησης με σκοπό τον απόλυτο έλεγχό της και την απεριόριστη ανάπτυξη των ιδίων σε βάρος του περιβάλλοντος. Όπου μοιράζονται την άκρατη φιλοδοξία τους και την ανάγκη ατομικής υπεροχής και ισχυροποιούνται εν τη ενώσει με στόχο μόνο την οικονομική κυριαρχία. Ο πόθος για το κέρδος, η αγάπη για δόξα και πολύ συχνά η εμμονική μέριμνα για υστεροφημία, οδηγεί επίσης τα πρόσωπα αυτά σε συγκεκριμένη συμπεριφορά στα μικροπεριβάλλοντά τους. Η παρατήρηση και η περιγραφή τής συμπεριφοράς αυτής μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση του ψυχικού και πνευματικού προφίλ, του ψυχολογικού υποβάθρου της συγκεκριμένης τυπολογίας.

Στην ηλικία της βασικής και μέσης εκπαίδευσης δημιουργείται στο παιδί η κατάλληλη περιβαλοντολογική συνθήκη για την κοινωνικοποίηση και την ένταξη σε ένα σύνολο. Η πρώτη ομαδική αυτή λειτουργία, που τυπικά έχει ως σκοπό την μάθηση και την εισαγωγή στον τρόπο τής σκέψης και της πρακτικής οργάνωσης μικρών και απλών εργαστηρίων, παράλληλα – και αυτή είναι ίσως η σημαντικότερη λειτουργία του – εντάσσει το παιδί σε μια μικρογραφία κοινότητας και του δίνει την ευκαιρία να αναπτύξει και να γυμνάσει το κοινωνικό του αίσθημα. Σ' αυτό εδώ το σημείο μπορούμε να κάνουμε μερικές παρατηρήσεις. Υπάρχουν κάποια παιδιά που τόσο στην προσχολική όσο και στη σχολική ηλικία αναπτύσσουν μια παράξενη καθημερινή συνήθεια. Πλησιάζουν τους άλλους, είτε είναι συμμαθητές τους είτε νηπιαγωγοί, δάσκαλοι, παιδίατροι, συγγενείς και τους προσφέρουν κάτι. Αυτό το κάτι μπορεί να είναι από ένα χορταράκι, βοτσαλάκι, χαρτάκι, μέχρι ένα δικό τους παιγνίδι, το καπελάκι τους, το βιβλίο τους. Μπορεί να προσφέρουν και ένα φιλί. Χωρίς ποτέ να ζητούν οποιαδήποτε ανταμοιβή. Η ανταμοιβή τους προφανώς είναι η αίσθηση της κοινότητας. Ή ηδονή τής ανακούφισης από το άγχος τής αποκλειστικής κυριότητας. Η απόλαυση τών καρπών τής κοινοκτημοσύνης. Υπάρχουν κάποια άλλα παιδιά που στην νηπιακή ζωή μπορεί να χαλάσουν τον κόσμο με το κλάμα και την υστερία τους, αν τους πάρεις μια μικρή μπίλια που κρατούν στα χέρια τους, και στα χρόνια του σχολείου έχουν τη συνήθεια να μαζεύουν όσο περισσότερα πράγματα μπορούν με σκοπό να αποκτήσουν την ανάλογη με την ηλικία τους «περιουσία». Την οποία κάποια απ' αυτά τα παιδιά, ενδεχομένως και να την εκμεταλευτούν αρμοδίως. Και να ένα παράδειγμα: Το τμήμα Ε4 δημοτικού μια ζεστή ηλιόλουστη μέρα πάει ημερήσια εκδρομή. Ο καιρός χαλάει και κάνει κρύο. Ο Μιχαλάκης δεν έχει μπουφάν και τουρτουρίζει. Ο Γιαννάκης, αντίθετα, εκτός από το πανωφόρι που φοράει, έχει μια έξτρα ζακέτα που του την είχε βάλει την τελευταία στιγμή στην τσάντα η υπερπροστατευτική μάνα του. Υπάρχουν δύο τύποι Γιαννάκη: Εκείνος που χωρίς να το σκεφτεί βγάζει από την τσάντα του τη ζακέτα και τη δίνει στον Μιχάλη. Και συνεχίζει να απολαμβάνει την εκδρομή χαρούμενος και ήσυχος, αφού δεν υπάρχει κανείς που να κρυώνει. Ο δεύτερος πιθανός Γιάννης είναι εκείνος που θα πλησιάσει τον Μιχάλη, θα του πει ότι έχει στην τσάντα του μια ζεστή ζακέτα και θα του ζητήσει ένα δεκάρικο για να του δανείσει την ζακέτα αυτή. Και αν ο Μιχάλης δεν έχει δεκάρικο, θα κρυώνει μέχρι το τέλος της εκδρομής, ενώ ο Γιάννης θα συνεχίζει να παίζει αμέριμνος και η ζακέτα θα παραμένει άχρηστη μέσα στην τσάντα.

Πού μπορεί να οφείλεται μια τέτοια τεράστια διαφορά μεταξύ των δύο Γιάννηδων; Σε πολλά. Μπορεί κανείς να σκεφτεί την ανατροφή, την παιδεία, διάφορους οικογενειακούς ατταβισμούς και επιρροές άλλων συναναστροφών, την κληρονομικότητα και διάφορους άλλους παράγοντες. Και πράγματι, για ένα μικρό παιδάκι που παρουσιάζει μια συμπεριφορά σαν του δεύτερου Γιαννάκη μπορούμε να βρούμε πολλές δικαιολογίες ή εξηγήσεις, αφού είναι παιδάκι. Και θα γίνει ενδεχομένως και μια τεράστια συζήτηση για το αν μια τέτοια συμεριφρορα μπορεί να χαρακτηριστεί απρεπής ή αν πρόκειται για ένα πρώιμα εκφρασμένο εμπορικό ταλέντο, που κάποιοι θα μπορούσαν ισως να το θεωρήσουν και χαριτωμένο. Στην πραγματικότητα η διαφορά μεταξύ τών δύο χαρακτήρων αποτελεί ένα αρχικό σημείο από το οποίο ξεκινά ένας τραγικός διχασμός τόσο στις υπαρκτές ιστορικά κοινωνίες των ανθρώπων, όσο και στα βάθη της ίδιας της ανθρώπινης ψυχής.

Αυτήν την τραγικότητα του διχασμού μέσα στην ανθρώπινη ψυχή θα προσπαθήσω να θίξω έστω και επιπόλαια στο κείμενο αυτό, ξέροντας, όπως κι εσείς, ότι το θέμα είναι πολύ μεγάλο κι ελπίζοντας ότι θα αποτελέσει αυτή η αναφορά έναυσμα για προβληματισμό. Μέσα σε όλους μας είναι δεδομένο ότι υπάρχει ο Γιαννάκης #1. Η αίσθηση της γλύκας, της ομορφιάς και της ασφάλειας που μας δίνει η απροϋπόθετη προσφορά τής μητέρας και του πατέρα, της γιαγιάς και του παπού μέσα σε μια συνηθισμένη οικογένεια, που θα φροντίσουν να υπάρχει φαγητό στο τραπέζι για όλους, καθαρό νερό για όλους και ζέστη στο σπίτι για όλους, δίνει την εμπειρία τής κοινότητας και της αλληλεγγύης. Ακόμη και αν ένα παιδί χωρίς γονείς και παπούδες έχει μεγαλώσει σε ένα ίδρυμα αποδεκτής ποιότητας, έχει μια πρόγευση μιας τέτοιας θαλπωρής, αφού υπάρχει και εκεί για όλα τα παιδιά το κοινό τραπέζι, ποσότητες και ποιότητες ανάλογες με τις ανάγκες, ζέστη, ιατρική φροντίδα, εκπαίδευση. Υπάρχει, λοιπόν μια ψυχολογική βάση για την ύπαρξη του Γιαννάκη# 1, του Γιαννάκη τής αλληλεγγύης.

Πώς όμως προκύπτει ο άλλος Γιαννάκης, ο #2; Ποιά είναι η ψυχολογική αφετηρία των επιλογών του; Από μικρό το παιδί αναπτύσσει την ανάγκη να αναγνωριστεί, σε ένα κόσμο μεγάλων. Με την εξασφάλιση της αναγνώρισης, η πιθανή απειλή από αυτούς τους μεγάλους μετατρέπεται σε δικαίωμα προστασίας. Αυτό το δικαίωμα καλύπτεται από την οικογένεια, η οποία τις περισσότερες φορές δημιουργεί στα νεαρά της μέλη μια αίσθηση ότι μέσα από τα σύνορα του οίκου υπάρχει η ασφάλεια και έξω απ' αυτά ένα εχθρικό περιβάλλον, το οποίο θα πρέπει κανείς να το πολεμήσει, να το καταστείλει, να το κατακτήσει. Αυτό το ρόλο εδώ και αιώνες τον είχε αναλάβει ο πατέρας. Όσο πιο ικανός ήταν ο πατέρας, τόσο πιο ταπεινοί και κακομοίρηδες φαινόταν οι έξω, οι εχθροί, οι επίβουλοι. Αλλά και τόσο πιο αντάξιοί του έπρεπε να φανούν τα παιδιά του και κυρίως τα αγόρια. Στο υπέδαφος αυτής τής παντοδυναμίας τού πατέρα αναπτύσσονται αισθήματα μειονεξίας των αγοριών. Αλλά και τα κορίτσια στις παλιότερες εποχές και στις πιο παραδοσιακές σημερινές κοινωνίες αισθανόταν την υποχρέωση να γοητεύσουν έναν ανάλογα ικανό αντικαταστάτη του δυνατού πατέρα για σύζυγο. Μια αποτυχία σ´αυτό το στόχο αποτελούσε πηγή μειονεξίας για τις ανάξιες νύφες. Το πρότυπο, λοιπόν, της μεγάλης και πετυχημένης οικογένειας γεννά διαφόρων ειδών αισθήματα προσωπικής μειονεξίας, τα οποία αργότερα θα δούμε πώς επηρρεάζουν τους ανθρώπους, που ακόμη κι αν δεν είναι Γιαννάκηδες#2, γίνονται αργότερα στην μετεφηβική ηλικία.

Αλλά και αν το παιδί μεγαλώνει σε μια οικογένεια όπου ο πατέρας είτε δεν ήταν τόσο δυνατός, είτε δεν υπήρχε, τότε η είσοδος του συμπλέγματος κατωτερότητας στη ζωή των παιδιών είναι και πάλι πολύ πιθανή. Το περιβάλλον πλέον δεν κατατροπώνεται και δεν υποτάσσεται σε ένα πατέρα αφέντη, αλλά κατατροπώνει, ταπεινώνει και καταδυναστεύει τον πατέρα και όλη την οικογένεια. Στην περίπτωση που ο πατέρας εκλείπει, το δαιμονιώδες περιβάλλον απειλεί τη χήρα και τα ορφανά. Αυτές οι αδυναμίες κάνουν τα αγόρια να εγκαθιδρύουν μέσα τους την δικτατορία της ανάγκης για άμυνα. Η εξ αντιδράσεως σε μια τέτοια αθέμιτη ταπείνωση ανάπτυξη της υπερηφάνειας μαζί με την αίσθηση της υποχρέωσης για κοινωνική άνοδο από τουλάχιστον ένα γόνο της οικογένειας, μπορεί να μεταβάλει μια οικογένεια ταπεινών και τίμιων ανθρώπων σε αρπακτική συμμορία.

Συνεπως βλέπουμε ότι τόσο στις περιπτώσεις ισχυρών οικογενειών όσο και σ' εκείνες ταπεινών σπιτικών, η αίσθηση του εχθρικού εξωτερικού περιβάλλοντος μπορεί να δημιουργήσει τάσεις επιθετικές, κατακτητικές, κυριαρχικές για το περιβάλλον. Αυτές οι τάσεις που στην ουσία τους είναι τάσεις εκμετάλλευσης έχουν την ψυχολογική τους βάση πάντοτε σε ένα αίσθημα κατωτερότητας, που προκαλεί την έκλυση μιας εξ αντιδράσεως τάσης υπερηφανείας και μέσω αυτής την έκλυση αυτής της ομάδας παθών που αποτελούν τα τυπικά κίνητρα της μανίας πλουτισμού: την φιλοδοξία, την φιλαργυρία, την εξουσιομανία, την ναρκισσική υπεροψία. Αυτή η κατάσταση δημιούργησε στο διάβα τής ιστορίας τα τοπικά τυραννικά οικογενειοκρατικά καθεστώτα. Όπου οι ισχυρές φάρες οικοιοποιούντο τις οικογένειες των ασθενών ανδρών, καθιστώντας τους υποτελείς και με αποτέλεσμα να θεσμοθετούνται ετεροβαρείς παραγωγικές σχέσεις που τις υποστήριζαν με φανατισμό τόσο οι δεσποτικές φάρες όσο και οι υπόδουλες φαμίλιες. Από τις τελευταίες ξεπήδαγαν άκρως φιλόδοξοι και συχνά αδίστακτοι και κυνικοί γόνοι, οι οποίοι ήταν εμμονικά προσκολλημένοι στο στόχο της κοινωνικής ανόδου και της κατάκτησης και κυριαρχίας της εξουσίας.

Η παραπάνω αδρή περιγραφή μάς δίνει μια εικόνα για τις πηγές τής συμπεριφοράς του Γιαννάκη #2, που νοίκιασε έναντι δέκα ευρώ την έξτρα ζακέτα του στον Μιχαλάκη. Ο Γιαννάκης #2 στην ουσία με την εμπορική αυτή πράξη, νίκησε στο στίβο του κέρδους, και θα μπορούσε να θεωρηθεί από κάποιους ένας μικρός ήρωας της οικονομίας, αφού αύξησε έστω και κατ' ολίγον την τιμή της ετήσιας ανάπτυξης της χώρας. Έχασε όμως κατά κράτος στο στίβο τής κοινωνικής συνείδησης, δείχνοντας απόλυτη ανεπάρκεια ως προς το κοινωνικό συναίσθημα. Αντίθετα, ο Γιαννάκης #1 λειτούργησε αντιεμπορικά, αλλά έδειξε τον μοναδικό δρόμο να πετύχει η εκδρομή του Β4 και να είναι εκείνη την ημέρα όλοι ευτυχείς, ζεστοί και υγιείς.

Ο Γιανάκης#2 μεγαλώνοντας θα γίνει επιχειρηματίας στο πολιτικοοικονομικό σύστημα του καπιταλισμού. Ο Γιαννάκης #1 είναι αντικαπιταλιστής. Και μπορεί μια χαρά να γίνει κι εκείνος επιχειρηματίας. Μόνο που οι δύο επιχειρήσεις θα είναι απολύτως αντίστροφες πολιτικά μεταξύ τους. Η μια θα παράγει και θα πουλάει προϊόντα και υπηρεσίες τις οποίες θα έχει και την υποχρέωση να τις διαφημίσει για να τις επιβάλει ως αναγκαίες, ενώ δεν υπάρχει καμμία βεβαιότητα ότι θα είναι. Η άλλη θα παράγει και θα διαθέτει αναγκαία για τον άνθρωπο προϊόντα ή υπηρεσίες, μοιράζοντάς τα δίκαια μεταξύ τών ανθρώπων, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Η μία θα έχει ως μοναδικό στόχο το μέγιστο δυνατό κέρδος τού βασικού μετόχου Γιαννάκη#2 και των άλλων μετόχων. Η άλλη απλώς θα αμοίβει με ένα αξιοπρεπή μισθό τον Γιαννάκη#1, επιβραβεύοντάς τον ενδεχομένως και με μια μικρή τιμητική διαφορά μισθού, ως αναγνώριση της χρησιμότητας της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας του για την κοινωνία. Η μία θα προσπαθεί να μειώσει το μισθολογικό κόστος στο ελάχιστο και να αυξήσει το βαθμό εκμετάλλευσης των εργαζομένων, εφαρμόζοντας απάνθρωπα ωράρια, ευέλικτες μορφές απασχόλησης, τρομοκρατία και συνεχή απειλή απολύσεων. Η άλλη δεν θα θεωρεί την αμοιβή των εργαζομένων ως «κόστος», αλλά ως κέρδος που άξια απέκτησαν με την τίμια εργασία τους, ως νόμιμοι εταίροι, διαχειριστές και λειτουργοί τής επιχείρησης. Τέλος, αν για κάποιο λόγο η επιχείρηση αντιμετωπίσει οικονομικά προβλήματα, ο Γιαννάκης #2 θα την πουλήσει, ή θα την μεταφέρει σε μια χώρα με φτηνά εργατικά χέρια, αφήνοντας τους συνεργάτες του στο δρόμο, ενώ ο Γιαννάκης#1, μαζί με τους συνεργάτες τους εργαζομένους, θα βρεί την λύση για να συνεχίσει η επιχείρηση να προσφέρει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα στην κοινωνία και δουλειά και πόρους στους εργαζομένους.

Είναι σαφές ότι ο Γιαννάκης#2, εκείνος που εφάρμοσε τεχνική μαύρης αγοράς κακοποιώντας τον Μιχαλάκη είναι ο δεξιός που προσπαθεί να πείσει τους πάντες ότι έχει κι εκείνος δικαίωμα να του αναγνωριστούν ηθικά πλεονεκτήματα, παρουσιάζει μονίμως ηθικό μειονέκτημα απέναντι στον Γιαννάκη#1. Και όχι μόνο ηθικό, αλλά και πολιτικό, κοινωνικό, πνευματικό μειονέκτημα. Αλλά είναι επίσης σαφές ότι η πηγή όλης αυτής της κερδοσκοπικής καταστροφής της κοινωνίας μας και της καταστροφής της όμορφης Εκδρομής μας, είναι μια σειρά από σοβαρά σύνδρομα ελλείψεως και κατωτερότητας που προέρχονται από νοσηρές εγγενείς ανωμαλίες των μέχρι τώρα ανώριμων ανθρωπίνων κοινωνιών, σε ελλείψεις στους μέχρι τώρα ακμάζοντες και παρακμάζοντες ιστορικούς πολιτισμούς και στα μοντέλα των οικογενειών τους, που συχνά, σχεδόν πάντα εξελίσσονται σε συμμορίες ολοκληρωτικού αγώνα εναντίον ενός περιβάλλοντος που το θεωρούν εχθρικό.

Η καπιταλιστική δεξιά στην Ελλάδα και σ' όλο τον κόσμο δεν είναι παρά το άκρως τυραννικό τελευταίο στάδιο παρακμής τού ακροτελεύτιου και καταστροφικού πολιτισμού της ανθρώπινης προϊστορίας. Η επί χρόνια σταθερή λαϊκή του βάση είναι μια βάση κάποιων εκατομμυρίων Γιαννάκηδων#2. Και οι πολιτικές τους μέθοδοι δεν είναι παρά κουτοπόνηρες προφάσεις εν αμαρτίαις, για να δικαιολογήσουν την αρρωστημένη ψυχικά αρχή της ίδιας τους της πολιτικής ύπαρξης. Ένα σύμπλεγμα μειονεξίας, ανασφάλειας και μανίας καταδιώξεως εναντίον όλων των ξένων προς την φαμίλια-συμμορία, ως υποψηφίων καταστροφέων της. Σ΄αυτό το συμπλεγματικό πεδίο κινείται και η Εθνικιστική-Ρατσιστική φάρσα που κατά καιρούς η δεξιά παίζει, πάντα με φονικά αποτελέσματα και εθνικές τραγωδίες. Κι όλα αυτά γιατί δεν θέλουν ούτε να σκεφτούν την πιθανότητα δημιουργίας ενός καλύτερου κόσμου. Η προσπάθειά τους να αποδομήσουν το αυτονόητο ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς είναι στην ουσία μια παραδοχή της ελλείψεως της οποιασδήποτε δικής τους ηθικής. Δεν είναι παρά η παραδοχή του αναπόδραστου ηθικού της ελλείματος.

Η πιθανή αυριανή δεξιά παλινόρθωση στην Ελλάδα δεν προκαλεί σ' αυτή τη φάση καμμία σοβαρή αντίσταση. Γιατί δεν είναι παρά η επάνοδος σε μια παθολογική ψευδοισορροπία παρακμής, ελλείψει επανάστασης. Η βίαιη αντιδραση λαϊκών στρωμάτων που συνέβη στην αρχή τής δεκαετίας και στην οποία αναφερθήκαμε στην αρχή τού κειμένου μας, δεν ήταν επαναστατική ενέργεια αλλά επιπολής συναισθηματική αντίδραση. Μέσα σ΄αυτούς που αντέδρασαν ήταν και ένας σημαντικός αριθμός ορκισμένων δεξιών και ακροδεξιών. Ας μην ξεχνάμε την περίφημη «Άνω Πλατεία». Μόλις τελείωσε η οξεία φάση της κρίσης, οι Γιαννάκηδες#2 επέστρεψαν απλώς επί τα ίδια εμέσματα. Το παλιό ψυχορραγεί μέσα στην παράνοια γελοίων προσωπικοτήτων και αρνείται να πεθάνει ενώ το νέο βαριέται να γεννηθεί, για να προχωρήσουμε σε μια μεταμοντέρνα παραλλαγή της πετυχημένης φράσης τού Αντόνιο Γκράμσι.

Bassὸ...